Điểm Số 29: Chùa Tam Thanh | Tuyến Số 4 CVĐC LS

Không Gian Tâm Linh

Giải thích cho từ “Tam Thanh” các nhà nghiên cứu cho rằng trước đây, nơi này là nơi thờ tự của Đạo giáo thờ Tam Thanh gồm 3 vị Thượng Thanh, Thái Thanh, Ngọc Thanh. Sau giai đoạn thịnh hành ở thời Lý – Trần, đạo giáo mờ nhạt trong tâm thức người dân thì đưa yếu tố thờ tự Phật giáo vào thờ chính trong chùa.

Chùa Tam Thanh là ngôi chùa đặc biệt không có kiểu kiến trúc giống như các ngôi chùa khác vì chùa hoàn toàn nằm trong hang động. Phật điện và tượng thờ được sắp xếp quy củ, theo kiểu “tiền phật hậu thánh” gồm cung Cấm, cung Tam Bảo, Cung Thánh Mẫu, cung Sơn Trang, bàn thờ vọng danh nhân Ngô Thì Sỹ, bàn thờ Tiên Ông.

Hệ thống văn Bia và tượng thờ

Ngoài ra trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm của lịch sử, hiện nay trong chùa Tam Thanh còn lưu giữ được 4 tấm văn bia ma nhai, 33 tượng thờ và nhiều đồ thờ có giá trị về mặt sử liệu và văn học nghệ thuật.

Đặc biệt nhất phải kể đến là bức phù điêu A Di Đà trong cung Cấm, bức phù điêu được tạc trực tiếp vào vách đá, đây là pho tượng độc nhất vô nhị trong quần thể di tích danh thắng Nhị Thanh – Tam Thanh. Tượng cao 2,2m, rộng 65cm, được tạc ở thế đứng trong hình chiếc lá bồ đề, mặc áo cà sa buông chùm gót chân, miệng hơi mỉm cười thể hiện sự cứu rỗi của thế giới phật đối với chúng sinh ra khỏi xã hội khổ đau lúc bấy giờ. Qua nghiên cứu bố cục và đường nét chạm khắc ta thấy rõ đó là phong cách tượng thế kỷ thứ XVII (thời Lê – Mạc).

Lễ hội chùa Tam Thanh

Lễ hội chùa Tam Thanh được tổ chức vào ngày 15 tháng Giêng hàng năm, với không khí náo nhiệt và vui tươi. Các màn trống hội, múa sư tử, múa rồng tạo không gian sôi động, cùng các trò chơi dân gian như tung còn, đẩy gậy, kéo co, cờ tướng. Đây là dịp để du khách vào chùa dâng hương, nguyện cầu và vãn cảnh động Tam Thanh.

Tâm điểm của lễ hội là lễ rước kiệu và bài vị danh nhân Ngô Thì Sĩ từ chùa Tam Giáo (động Nhị Thanh) sang chùa Tam Thanh vào buổi sáng và ngược lại vào chiều. Kiệu rước qua các tuyến đường chính của thành phố Lạng Sơn, người dân chuẩn bị lễ vật đón tiếp đoàn rước.

Lễ hội không chỉ mang đậm yếu tố giáo dục truyền thống mà còn là dịp sinh hoạt tâm linh, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mọi người.

Lễ hội chùa Tam Thanh

Lễ hội chùa Tam Thanh được tổ chức vào ngày 15 tháng Giêng hàng năm, với không khí náo nhiệt và vui tươi. Các màn trống hội, múa sư tử, múa rồng tạo không gian sôi động, cùng các trò chơi dân gian như tung còn, đẩy gậy, kéo co, cờ tướng. Đây là dịp để du khách vào chùa dâng hương, nguyện cầu và vãn cảnh động Tam Thanh.

Tâm điểm của lễ hội là lễ rước kiệu và bài vị danh nhân Ngô Thì Sĩ từ chùa Tam Giáo (động Nhị Thanh) sang chùa Tam Thanh vào buổi sáng và ngược lại vào chiều. Kiệu rước qua các tuyến đường chính của thành phố Lạng Sơn, người dân chuẩn bị lễ vật đón tiếp đoàn rước.

Lễ hội không chỉ mang đậm yếu tố giáo dục truyền thống mà còn là dịp sinh hoạt tâm linh, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mọi người.

Lễ hội chùa Tam Thanh

Địa chỉ: Phường Tam Thanh, TP Lạng Sơn

(Tam Thanh Cave Pagoda)

“Khai mở nét thiêng ẩn trong lòng đất”

Chùa Tam Thanh được mệnh danh là đệ nhất bát cảnh xứ Lạng, chùa nằm trong quần thể khu Di tích Danh thắng Nhị - Tam Thanh, Núi Tô Thị - Thành Nhà Mạc, thuộc vùng hang động Kasrt. Chùa được xây dựng, tôn tạo từ thời Lê (Thế kỷ XVII) với tên gọi là chùa Thanh Thiền. Năm 1962, chùa được xếp hạng di tích cấp Quốc Gia. Di tích Tam Thanh gồm có 2 phần: Chùa và động.

Cảnh quan chùa Tam Thanh

Để vào chùa, phải qua cổng Tam quan làm bằng gỗ quý (đinh, nghiến), với các trạm khắc Tứ Linh, Tứ Quý. Trên cổng có gác mái treo quả chuông Đại Hồng Chung đúc năm 2003. Từ cổng, theo lối Nhất Chính Đạo, là cầu đá bắc qua suối Ngọc Tuyền và đường lên cửa động thờ tự.

Bên ngoài chùa có Lầu Vọng Thị và Lầu Thượng Thanh. Lầu Vọng Thị được xây dựng để du khách ngắm tượng đá Nàng Tô Thị rõ hơn. Lầu Thượng Thanh (hay Lầu Vọng Cảnh) nằm trên cao, là điểm quan sát tuyệt vời để chiêm ngưỡng cảnh quan thiên nhiên xung quanh thành phố Lạng Sơn, tượng đá Nàng Tô Thị, thành Nhà Mạc.

Qua 19 bậc đá được người xưa đục từ sườn núi là ta đến cửa động và khu thờ tự bên trong động. Bước vào hang, là không gian huyền ảo với các khối thạch nhũ hình ông tiên cầm trái đào, con voi... Động Tam Thanh nối với động Nhị Thanh qua suối Ngọc Tuyền, tạo ra các thác nước nhỏ chảy róc rách. Qua cầu kiều, là không gian rộng lớn với cửa "Thông Thiên" và "Giếng Trời", ánh sáng chiếu vào lòng động, tượng trưng cho sự hòa hợp âm dương, sơn thủy hữu tình theo quan niệm Phật giáo.

Hồ Âm Ty, hồ đẹp nhất trong quần thể động Tam Thanh, có chu vi hơn 30m và độ sâu gần 4m. Theo truyền thuyết, hồ sâu không thể đo được, ném đá xuống chỉ nghe tiếng "lục cục" mà không thấy đáy. Với vẻ đẹp lung linh, ánh sáng chiếu xuống kết hợp giọt nước từ trần hang, cùng các tượng ông tiên đánh cờ, uống rượu, câu cá,… đã tạo cảnh đẹp tự nhiên vì vậy hồ còn được gọi là Hồ Cảnh.

Không Gian Tâm Linh

Giải thích cho từ “Tam Thanh” các nhà nghiên cứu cho rằng trước đây, nơi này là nơi thờ tự của Đạo giáo thờ Tam Thanh gồm 3 vị Thượng Thanh, Thái Thanh, Ngọc Thanh. Sau giai đoạn thịnh hành ở thời Lý – Trần, đạo giáo mờ nhạt trong tâm thức người dân thì đưa yếu tố thờ tự Phật giáo vào thờ chính trong chùa.

Chùa Tam Thanh là ngôi chùa đặc biệt không có kiểu kiến trúc giống như các ngôi chùa khác vì chùa hoàn toàn nằm trong hang động. Phật điện và tượng thờ được sắp xếp quy củ, theo kiểu “tiền phật hậu thánh” gồm cung Cấm, cung Tam Bảo, Cung Thánh Mẫu, cung Sơn Trang, bàn thờ vọng danh nhân Ngô Thì Sỹ, bàn thờ Tiên Ông.

Hệ thống văn Bia và tượng thờ

Lễ hội chùa Tam Thanh được tổ chức vào ngày 15 tháng Giêng hàng năm, với không khí náo nhiệt và vui tươi. Các màn trống hội, múa sư tử, múa rồng tạo không gian sôi động, cùng các trò chơi dân gian như tung còn, đẩy gậy, kéo co, cờ tướng. Đây là dịp để du khách vào chùa dâng hương, nguyện cầu và vãn cảnh động Tam Thanh.

Tâm điểm của lễ hội là lễ rước kiệu và bài vị danh nhân Ngô Thì Sĩ từ chùa Tam Giáo (động Nhị Thanh) sang chùa Tam Thanh vào buổi sáng và ngược lại vào chiều. Kiệu rước qua các tuyến đường chính của thành phố Lạng Sơn, người dân chuẩn bị lễ vật đón tiếp đoàn rước.

Lễ hội không chỉ mang đậm yếu tố giáo dục truyền thống mà còn là dịp sinh hoạt tâm linh, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mọi người.

Ngoài ra trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm của lịch sử, hiện nay trong chùa Tam Thanh còn lưu giữ được 4 tấm văn bia ma nhai, 33 tượng thờ và nhiều đồ thờ có giá trị về mặt sử liệu và văn học nghệ thuật.

Đặc biệt nhất phải kể đến là bức phù điêu A Di Đà trong cung Cấm, bức phù điêu được tạc trực tiếp vào vách đá, đây là pho tượng độc nhất vô nhị trong quần thể di tích danh thắng Nhị Thanh – Tam Thanh. Tượng cao 2,2m, rộng 65cm, được tạc ở thế đứng trong hình chiếc lá bồ đề, mặc áo cà sa buông chùm gót chân, miệng hơi mỉm cười thể hiện sự cứu rỗi của thế giới phật đối với chúng sinh ra khỏi xã hội khổ đau lúc bấy giờ. Qua nghiên cứu bố cục và đường nét chạm khắc ta thấy rõ đó là phong cách tượng thế kỷ thứ XVII (thời Lê – Mạc).

Trong chùa Tam Thanh còn lưu giữ 4 tấm bia ma nhai do các danh nhân, thi sĩ lưu lại. Niên đại cổ nhất là tấm bia số 4 “Trùng Tu Thanh Thiền Động” được Binh Sứ Bắc Quân Đô Phủ Đô Đốc Thiên Sự Vũ Quận Công Vy Đức Thắng tạc khắc vào thời Lê Vĩnh Trị đời thứ 2 năm 1677, ghi lại việc trùng tu di tích này của ông.

Tấm bia số 2 của của Đốc Trấn Ngô Thì Sĩ cho tạc năm 1779, là bài “Vịnh Tiên Sơn tự” ca ngợi vẻ đẹp của đất trời cảnh sắc của xứ Lạng.

Tấm bia số 1 hai bài thơ ký “Hoàng Triều Khải Định” của hai quan triều Nguyễn là Đoàn Đình Duyệt và Tôn Thất Tố khi hai ông theo hộ giá Vua Khải Định đi tuần thú Miền Bắc và lên thăm Lạng Sơn năm 1918 với nội dung ca ngợi vẻ đẹp xứ Lạng.

Đặc biệt, tại di tích chùa Tam Thanh còn có tấm bia số 3 “Khải Định Giáp Tý Xuân” do Tuần Phủ Thái Bình Đào Trọng Vận viết năm 1924, đây là tấm bia viết bằng chữ nôm duy nhất trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn.